Met de sovereiniteitsoverdracht aan Indonesische
komt een einde aan 350 jaar Nederlandse overheersing
van de archipel
[Haagsche Courant, Dinsdag 27 December 1949, No. 20012]

Een historische dag in de geschiedenis van het Koninkrijk
Uit handen van Koningin Juliana ontvang drs Hatta de souvereiniteit over Indonesi�
Sobere en indrukwekkende ure
Om 10 uur 18 begon een nieuwe episode

"De aanvaarding van haar souvereiniteit door de jonge staat, de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, alsmede het afstand doen daarvan door het Koninkrijk der Nederlanden en het aangaan van een Unie is een van de meest aangrijpende en begrijpende gebeurtenissen van deze tijd", aldus sprak de Koningin tijdens de sobere en indrukwekkende plectigheid waarmede zij hedenmorgen de souvereiniteit aan Indonesi� overdroeg.

Precies om achtien minuten over tien hedenmorgen, nadat de acte van bevestiging door de Koningin was ondertekend, bestond de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi� als een vrije en onafhankelijke souvereine staat met het Koninkrijk der Nederlanden in een Unie verbonden.

Het was een aangrijpend moment toen de Koningin de woorden "moge dit zo zijn" had gezegd in het oude carillon van het paleis op de Dam het volkslied van de nieuwe staat over Amsterdam liet galmen. Het klonk als een gelukwens van de Nederlandse hoofdstad aan de nieuwe staat, waarmede Nederland door de eeuwen heen zulke nauwe betrekkingen heeft gehad.

Precies om negen uur vanmorgen ontplooide de Koninklijke Standaard zich aan de vlaggestok van het Koninklijk paleis op de Dam. Onder het spelen van het Wilhelmus door de Marinierskapel was de Koningin in gezelschap van Prins Bernhard enkele minuten tevoren het Damplein opgereden. Zij droeg bruine bontmantel, terwijls Prins Bernhard in het uniform van lt.gen. der Cavalerie was gekleed.

Kort daarna arriveerde minister-president Drees, direct gevolgd door de andere leden van het Kabinet en Kamerleden.

Begroet door het Indonesische volkslied reed vervolgens de auto van Moh. Hatta het Damplein op en inspecteerde de erewacht. In de volgende twintig minuten arriveerden de verschillende diplomatieke vertegenwoordigers bij het Nederlandse Hof en de commandanten van de drie afdelingen van de Nederlandse weermacht.

De publieke belangstelling voor de plechtigheid was gering.

In de Burgerzaal

In de Burgerzaal hadden zich inmiddels de getuigen van deze historische gebeurtenis verzameld. Om vijf minuten voor tien werden de twee grote roodiederen dozen met de onderteken documenten op de met een rood-pluchen kleed bedekte ovale tafel in het midden van de zaal neergezet.

Minister Dress verzocht de secretaris van het Kabinet voorlezing te doen van de tekst van het protocol. Hierna werd het protocol ondertekend door de beide minister-president.

Vervolgens verzocht dr. Drees de Koningin de acte van bevestiging te willen tekenen en deed mededeling van het feit, dat de Indonesische delegatie gemachtigd is de souvereiniteit in ontvangst te nemen.

Rede drs. Hatta

Drs. Hatta sprak vervolgens enkele woorden ter bevestiging, dat Indonesi� de souvereiniteit aanvaard en de Unie tot stand is gekomen. Hij zeide het volgende:

"Uwe Majesteit, het is mij als leider der delegatie van de republiek der Verenigde Staten van Indonesi� een grote eer en een waar genoegen, hierbij namens de republiek der Verenigde Staten van Indonesi� de souvereiniteit over Indonesi� te aanvaarden, op de voet van de zoeven door de secretaris der Nederlandse delegatie voorgelezen acte van souvereiniteitsoverdracht. Ik koester de hoop, dat de betrekkingen tussen beide landen, welke hierdoor, in de Unie verbonden, op een voet van volkomen gelijkheid, vrijheid en vrijwilligheid zijn komen te staan, zich zullen ontwikkelen in die zin, welke zal leiden tot de welvaart en het geluk van onze beide volkeren".

Vervolgens sprak de Koningin haar rede uit. Onmiddelijk hierna zette het carillon het Indonesische volsklied in gevolgd door het Wilhelmus.

De Koningin begaf zich hierna met Prins Bernhard wederom naar de Troonzaal, waarmede deze sobere en aangrijpende plechtigheid van historische betekenis eindigde.

Koningin Juliana: "Een van de meest aangrijpende en ingrijpende gebeurtenissen"

Wij staan niet meer tegenover maar naast elkaar!

Na de ondertekening van de acten, betreking hebbende op de souvereiniteitsoverdracht en erkenning, sprak H. M. Koningin Juliana de volgende rede uit:

"De aanvaarding van haar souvereiniteit door de jonge staat, de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, alsmede het afstand doen daarvan door het Koninkrijk der Nederlanden, en het aangaan van een Unie, is ��n van de meest aangrijpende en ingrijpende gebeurtenissen van deze tijd - die aangrijpt enerzijds door de onnatuurlijkheid van en een verloop als dit, en anderzijds doordat nooit duidelijker naar voren is gekomen de diepe sympathie der beide volken voor elkaar.

Niet langer staan wij gedeeltelijk tegenover elkander. Wij zijn nu naast elkaar gaan staan, hoezeer ook geschonden en gescheurd en vol van littekens van wrok en spijt.

De documenten vertegenwoordigen een resultaat, dat in beide landen langs democratische weg tot stand is gekomen. Beide landen voelen zich sterk en veerkrachtig genoeg om een nieuw begin te maken, in een samengaan van Oost en West. De verwonderde wereld ziet dit aan, en constateert, dat, hieren thans, door deze beide landen, haar diepste begeren, haar vredeswil wordt verwezenlijkt.

Wij vertrouwen voor de toekomst op al die goede en ware elementen van wat voor overtuiging ook, uit beide volkeren, zoals die op deze aarde nog steeds de pioners voor beter tijdens gebleken zijn - zij het ook, dat die soms elkaar aanvankelijk niet vinden.

Onmeetbaar groot is voldoening van een volk, dat zijn vrijheid verwezenlijkt ziet - hoe immens zwaar de taak ook is, die deze jonge natie zich op de schouders tilts. In Nederland slaat men dat met bezorgheid gade. Maar op dit ogenblijk en op deze plaats wil ik uitdrukkelijk constateren, dat in Nederland iederen met het beginsel van overdracht der souvereiniteit instemt.

En ik doe een beroep op allen loyaal in het nieuws bestel mee te werken.

Nederland staat to helpen klaar, zodra en wanneer Indonsi� daar om vraagt. Er spruit hier hulpvaardigheid voort uit een diepgewortelde verbondenheid.

Het is een voorrecht, deze daad van overdracht der souvereiniteit te verrichten, tegenover de geschiedenis, of beter gezegd voor het aangezicht Gods, Die weet, waarom dit samengaan in vrijheid niet eerder en ook niet later werd bereikt, en Die het falen kent der generaties, maar Die ��k ziet, of wij kunnen dienen in het plan voor de gang der mensheid. Moge dit thans zo zijn."

De souvereiniteit is overgedragen

DE TERECHT ZEER SOBER GEHOUDEN PLECHTIGHEID in de Burgerzaal van het Paleis op de Dam, waarin Koningin Juliana de souvereiniteit over vrijwel geheel Indonesi� overdroeg aan de vertegenwoordiger van de Republiek van de Verenigde Staten van Indonesi�, betekent het einde vaneen periode van meer dan drie eeuwen. Over wat Nederland in die jaren in het Verre Oosten heeft verricht, behoeft het zich allerminst te schamen. Integendeel wij mogen er met trots van gewagen.

Dat einde kan echter, zoals Koningin Juliana en de Minister-President van de Verenigde Staten van Indonesi� in hun treffende woorden opmerkten, het begin zijn van een nieuwe periode.

WIJ RICHTEN ONZE BLIK niet in de eerste plaats op het verleden maar bovenal op de toekomst.

In het verlden, ligt het heden. In het nu, wat worden zal.

Wanneer de goede voornamens, waarvan alle woordvoerders, gewaagden, gemeend zijn, zoals zij werden uitgesproken - er is geen reden daaran te twijfelen - dan zou dat verleden in een geheel andere vorm, dan men toen voor mogelijk zou hebben gehouden, kunnen herleven. De culturele en economische banden, die deze ver van alkander gelegen gewesten binden, zijn losser geknoopt, maar het is niet noodzakelijk, dat zij geheel zullen worden geslaakt.

Wie kon zich in de tijd van Houtman en Coen een beeld vormen van de toekomst, dat enigszins met de werkelijkheid zou overeenstemmen? Alten daarom ook wij ons niet wagen aan voorspellingen.

MAAR LATEN WIJ de handen in elkaar slaan, hier te lande en overzee om een samenwerking tot stand te brengen, op basis van vrijwilligheid, van wederzijds wel begrepen eigen belang en van juist begrip voor elkanders belangen, tot voordeel van beide volkeren en als voorbeeld voor de wereld.

Er is daarginds wat groots verricht in het verleden. Er kan wat groots verricht worden in de forekomst. Zowel aan degenen, die ons voorafgingen als aan degenen, die na ons komen, zij wij verplicht onze beste krachten daartoe in te spannen.

DE PLECHTIGE OVERDRACHT VAN DE SOUVEREINITEIT

H. M. Koningin Juliana vergezeld van de Prins der Nederlanden arriveerden reeds in de vroegen morgen ten [paleize] op de Dam, alwaar de historische plechtigheid van de Overdracht der souvereiniteit over Indonesi� zou geschieden.

De minister-president. Dr. W. Drees, passeerde vijf minuten na negen de erewacht voor het Paleis. Onder het spelen van twee coupletten van het Wilhelmus.

Ongeveer tien minuten later betrad ook de voorzitter van de Republikeinse delegatie, thans minister-president van de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, drs Mohammed Hatta, het Koninklijk paleis, na de erewacht te hebben ge�nspecteerd en onder het spelen van twee coupletten van het Indonesische volklied het "Indonesia Raja".

Op het slaan van het carillon van tien uur kwam de stoet van ministers, de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer der Saten-Generaal, mej. Dr. Tellegen en dr. Prinsen uit de zijdeur van de Troonzaal de Burgerzaal binnen. Zij nemen plaats aan de tafel in het midden met de vertegenwoordigers van de Ned. Antillen en Suriname, resp. M. P. Gorzira en mr. Dr. R. H. Pos.

Achter de tafel zijn in rijen gezeten de leden van het corps diplomatique, de leden van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal, de vice-president van de Raad van State. Enige leden van het Internationale Hof van Justitie, enige leden van de Nederlandse delegatie ter Ronde Tafel Conferentie en de heren Neher en dr Beel.

Toen allen gezeten waren kondigde de minister-president de eerste handeling, bestaande in de ondertekening van het protocol, aan.

De inhoud van het protocol

De secretaris van de Ministerraad, dr. Prinsen, las dan de tekst van het protocol voor, die als volgt luidt:

"Dr. W. Drees, minister-president, minister van Algemene Zaken van het Koninkrijk der Nederlanden, en drs Mohammed Hatta, minister-president, minister van Buitenlandse Zaken a.i. van de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, leider van de delegatie ter vertegenwoordiging van de Republiek der Verenigde Saten van Indonesi� bij de souvereiniteitsoverdracht, in plechtige bijeenkomst te Amsterdam op 27 December 1949, gelet op art. 211 van de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden, het bepaalde onder IV van de mantelresolutie, welke door de algemene vergadering van de Ronde Tafel Conferentie te ‘s-Gravenhage op 2 November 1949 is aangenomen en artikel 197 van het ontwerp der Overgangsgrondwet, genaamd Constitutie van de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, voorts gelet op het Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden, jaargang 1949 nummer j 570, uitgegeven de dato 21 December 1949, houdende de afkondiging van het de wet souvereiniteitsoverdarcht Indonesi� van 21 December 1949 en de aanvaarding van de in genoemde wet bedoelde mantelresolutie door de negara Republiek Indonesia, de negara Indonesia Timur (Oost-Indonesi�), de negar[ ] Pasundan, de negara Jawa Timur (Oost-Java), de negara Madura, de negara Sumatera [t]imur (Oost-Sumatra), de negara Sumatera Selatan (Zuid-Sumatra), de daerah Jawa Tengah (Midden Java), de daerah Banka, de daerah Belitung, de daerah Riau, de daerah Istimewa Kalimantan Barat (West-Borneo), de daerah Dayak Besar (Groot-Dayak), de daerah Bandjar, de daerah Kalimantan Tenggara (Zuid-OOst-Borneo), de daerah Kalimatan Timur (Oost-Borneo)

overwegende

dat drs Mohammed Hatta heeft verklaard:

ten eerste, dat op de voet van dedesbtreffende bepalingen van ontwerp der Overgansgrondwet, genaamd Constitutie voor de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, tot president is gekozen, tot minister-president, minister van Buitenlandse zaken a.i. benoemd drs Mohammed Hatta en voorts tot minister zijn benoemd onderscheidenlijk van Binnelandse Zaken, Ide Anak Agung Gde Agung; van defensie. Z. H. Hamangku Buwono IX; van Financi�n, mr. Sjafruddin Prawiranegara; van Economische Zaken, ir Djuanda; van Verkeer, Energie en Openbare Werken, ir. Herling Laoh; van Gezondheid, dr. Johannes Leimena; van Sociale Zaken, mr. Kosasih Purwanegara; van Arbeid, mr. Wilopo; van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, dr Abu Hanifah; van Godsdienst Kjai Hadji Wachid Hasjim; van Justitie, mr. Dr. Supomo, van Voorlichting, Arnold Mononutu en de ministers zonder potefeuille, dr. Suparmo, mr. Mohammed Roem en Z. H. Hamid II.

Ten tweede, dat bij besluit van ir Soekarno, als president van de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi�, zijn benoemd tot leider van de delegatie ter vertegenwoordiging van de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi� bij de souvereinitiesoverdarcht drs Mohammed Hatta en tot leden dier delegatie mr. Dr. Supomo, Z. H. Hamid II, dr. Suparmo, mr. Dr. Kusuma Atmadja, dr. Dr. Sukiman Wirjosandjojo, mr. Sujono Hadinoto.

verst�an,

ten eerste dat de mantelresolutie met ontwerpovereenkomsten en briefwisseling, welke door de algemene vergadering van de Ronde Tafel Conferentie te ‘s-Gravenhage op 2 November 1949 is aangenomen, door het Koninkrijk der Nederlanden enerzijds en de tot de republiek der Verenigde Staten van Indonesi� toetredende gebieden enerzijds is aanvaard en dat mitsdien de aan deze reselutie gehechte bescheiden moeten worden beschouwed als geratificeerd, zijnde daardoor de nieuwe rechtsorde overeenkomstig het eerste lid van artikel 211 van de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden aanvaard.

ten tweede, dat de delegatie ter vertegenwoordiging van de Republiek der Verenigde Staten van Indonesi� bij de souvereiniteitsoverdarcht, bestaande uit drs Mohammed Hatta als leider en mr dr Supomo, Z. H. Hamid II, dr Suparmo, mr dr Kusuma Atmadja, dr Sukiman Wirjosandjojo, mr. Sujono Hadinoto als leden tot die vertegenwoordiging bevoegd is.

Gedaan te Amsterdam, de 27ste December 1949, in vier exemplaren waarvan twee in de Nederlandse en twee in de Indonesische taal, zullende van dit protocol een offici�le Engelse vertaling in twee exemplaren worden vervaardigd, welke door de eerste beide ondertekenaars van dit protocol zullen worden gewaarmerkt."

Hierna werd het protocol ondertekend door de minister-president de overige ministers en de leden van de Indonesische delegatie alsmede door de vertegenwoordigers van de Ned. Antillen en Suriname.

Na het tekenen door de minister-president en de minister van Overzeese Gebiedsdelen begaven deze zich naar de Troonzaal. Even later kwam Hare Majesteit uit de Troonzaal, tussen de minister-president en de minister van Overzeese Gebiedsdelen de Burgerzaal binnen, gevolgd door de Prins de Nederlanden tussen de beide Kamervoorzitters. De stoet werd gesloten door enige leden van het Konijklijke Hof.

Erkenning van de V.S.I

Engeland heeft op verzoek van Nederland, onmoddelijk na de souvereiniteitsoverdarcht, de Ver. Staten van Indonesi� de jure erkend. Pakistan heeft dat gisteren reeds gedaan en heeft daarbij aangekondigd, dat spoedig uitwisseling van ambassadeurs zal plaats hebben. De 27ste December werd tot vacantiedag verklaard ter vieren van de Indonesische onafhankelijkheid.

Turkije zal zo spoedig mogelijk de V.S.I erkenen.

Onrustige Kerstavond in Batavia en Soerabaja

Batavia en Soerabaja boden op Kerstavond een onrustige aanblik. De Nederlandse soldaten van veiligheidspatrouilles werden vervangen door Republikeinse strijdkrachten. De soldaten bevolkten op de laatste vrije avond alvorens in de kazernes geconsigneerd te worden, de cafe’s en zongen leideren. In Soerabaja hebben Indonesische mil. autoriteiten in de stad waarschuwingen geplaatst, dat op "verstoorders van de rust" geschoten zou worden. In Batavia hebben radio en pers de bevolking aangespoord kalm te blijven en noormaal haar bezigheden voort te zetten.

In de gewoonlijk vrolijk verlichte Chinese wijken van Batavia waren de lichten gedoofd en de winkels vroeg gesloten.

Dr. Hirscfeld naar Indonesi� vertrokken
Economische samenwerking mogelijk

Zaterdagavond is de Hoge Commissaris voor Indoneis�, dr H. M. Hirschfeld, per KLM-lijntoestel naar Batavia vertrokken. De hoge functionaris werd uitgeleide gedaan door de Ministers v. Maarseveen, Schokking, Stikker, G�tzen en v. D. Brink.

Voor zijn vertrek vertelde dr. Hirschfeld, dat hij met goed vertrouwen naar Indonesi� gaat. Hij zeide voorts zich bewust te zijn van het vertrouwen, dat de Ned. Regering in hem stelt en dat hij in Indonesi� zal trachten ook het vertrouwen van de Indonesische leiders te winnen. "Mijn taak is een moeilijke en delicate", zo zeide hij, "maar ik geloof, dat er een goede economsiche samenwerking tussen Nederland en Indonesi� mogelijk is."

De Hoge Commissaris heeft een ambtswoning op het Koningsplein toegewezen gekregen.

Last modified: 04/01/00 02:51:45 PM